«Ο τουρισμός υπαίθρου είναι η διάσωση της ταυτότητάς μας»

Τις παρακάτω απόψεις και προτάσεις επί του νομοσχεδίου που αφορά τον αγροτουρισμό ή τουρισμό υπαίθρου, κατέθεσαν τα μέλη όλων των Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδος (ΣΕΑΓΕ), (μεταξύ των οποίων και η Ένωση Αγροτουρισμού Κρήτης) σε άμεση συνεννόηση με την Ευρωπαική Ομοσπονδία EUOROZITES, στην οποία συμμετέχει η Ελλάδα μέσω του ΣΕΑΓΕ.
Ο τουρισμός υπαίθρου ή αγροτουρισμός μπορεί να συντελέσει καίρια στη δημιουργία της νέας ισορροπίας αστικού-αγροτικού χώρου, συμβάλλοντας στην άρση της απομόνωσης της υπαίθρου και στην αξιοποίηση του ενδογενούς της δυναμικού, ενισχύοντας την πολυαπασχόληση.Μετά από σοβαρές προσπάθειες αρκετών ετών από πλευράς του Συνδέσμου Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδος το αίτημά μας για θεσμοθέτηση του αγροτουρισμού, ελπίζουμε να γίνει επιτέλους πραγματικότητα. Η απόφαση του υπουργείου Πολιτισμού και Τουρισμού να δημιουργήσει θεσμικό πλαίσιο για τον Τουρισμό Υπαίθρου και Αγροτουρισμό, έρχεται σε μια πολύ κρίσιμη στιγμή για το μέλλον όλων μας. Μετά από σειρά ετών κατασπατάλησης δημόσιου χρήματος σε επενδύσεις χωρίς ποιοτικά χαρακτηριστικά, με συνέπειες καταστροφικές για το περιβάλλον και για την κοινωνία, με επιβράβευση των επιτήδειων και στην καλύτερη περίπτωση αγνόηση των γνήσιων εκφραστών του χώρου αυτού, έστω και την έσχατη στιγμή, η ελληνική πολιτεία έχει την πολιτική και ηθική υποχρέωση να στηρίξει το μοντέλο τουρισμού που βοηθάει στην ανάπτυξη της υπαίθρου, περιορίζει τις ανισότητες μεταξύ πόλης και χωριού, συνδέει την γεωργική παραγωγή με τον τουρισμό, συμβάλλοντας μέσω της ανασυγκρότησης και διάσωσης της υπαίθρου, στη συνολική οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη που τόσο έχουμε ανάγκη. Ως επιχειρηματίες στο χώρο του τουρισμού, θεωρούμε ως τουρισμό υπαίθρου ή αγροτουρισμό την ήπια εναλλακτική μορφή βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης και πολυδραστηριότητας στον αγροτικό χώρο, που έχει ως στόχο:
1. Να γνωρίσει ο επισκέπτης τον αγροτικό χώρο, τα πολιτισμικά στοιχεία και τα αυθεντικά χαρακτηριστικά του, τις αγροτικές ασχολίες, τα τοπικά προϊόντα, τη παραδοσιακή κουζίνα και την καθημερινή ζωή των ανθρώπων.
2. Να φέρει τον επισκέπτη σε επαφή με τη φύση, καθώς και με τις δραστηριότητες στην ύπαιθρο, στις οποίες θα μπορεί να συμμετέχει, να ψυχαγωγηθεί και να νοιώσει τη χαρά της περιήγησης, της γνώσης, της πληροφόρησης και της ανακάλυψης.
3. Να κινητοποιήσει τις παραγωγικές, πολιτισμικές και αναπτυξιακές δυνάμεις του τόπου, συμβάλλοντας έτσι στην αειφόρο οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη του αγροτικού χώρου.

Μπορεί να στηρίξει την ανανέωση της ελληνικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, στην παραγωγή ποιοτικών, παραδοσιακών προϊόντων, με έμφαση στη βιολογική και βιοδυναμική γεωργία, στα οποία η χώρα μας μπορεί να γίνει πραγματικά ανταγωνιστική.
Στην Ελλάδα ο αγροτουρισμός συνδέθηκε εκ των πραγμάτων με τη διαμονή σε κάποιο ξενώνα που ως επί το πλείστον βρίσκεται εντός του αγροτικού οικισμού. Η διαμονή αυτή συνδυάζεται όχι τόσο με τη συμμετοχή στην αγροτική παραγωγική δραστηριότητα, όσο με τη ζωή σε κοινότητα (ζωή σε παρέα, επανασύνδεση με την ευρύτερη οικογένεια, επαφή με τους γείτονες) και τη συμμετοχή στην καθημερινή ζωή και στον παραδοσιακό πολεοδομικό χώρο της κοινότητας (πλατεία, εκκλησία, καφενείο, ταβέρνα). Αυτό το κοινοτικό στοιχείο, που τόσο πολύ λείπει από τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων και ιδιαίτερα από τα παιδιά και τους νέους, είναι το στοιχείο που προσδιορίζει την ιδιαίτερη ταυτότητα του τουρισμού υπαίθρου και αγροτουρισμού και μπορεί να αποτελέσει το κατ’ εξοχήν συγκριτικό πλεονέκτημά του. Από κει και πέρα άλλα βασικά στοιχεία είναι η γνωριμία με την τοπική γαστρονομία και τα τοπικά ήθη και έθιμα (γιορτές, πανηγύρια κ.ά.), τα τοπικά προϊόντα καθώς επίσης η ανακάλυψη της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της ευρύτερης περιοχής και η συμμετοχή σε δραστηριότητες στην ύπαιθρο (πεζοπορία, δράσεις περιπέτειας, κ.ά.).
Ο τουρισμός υπαίθρου ή αγροτουρισμός, συμβάλει στην ανασυγκρότηση της υπαίθρου με τους ακόλουθους τρόπους:
1. Προσφέρει εναλλακτικές λύσεις απασχόλησης σε τμήματα του πληθυσμού που είτε δεν μπορούν να ζήσουν με μόνες τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις, είτε ζουν σε αστικά κέντρα και θέλουν να δραστηριοποιηθούν στην ύπαιθρο αναζητώντας μια διαφορετική ποιότητα ζωής. Μπορεί επίσης να συμβάλλει στη συντήρηση παραδοσιακών μορφών αγροτικής απασχόλησης.
2. Συντελεί στη βελτίωση του αγροτικού εισοδήματος, είτε άμεσα, ως πρόσθετος πόρος στο εισόδημα των αγροτών που ασχολούνται συμπληρωματικά, είτε έμμεσα, συμβάλλοντας στη γενικότερη εισροή χρήματος στην περιοχή.
3. Μπορεί με την κατάλληλη πολιτική, να λειτουργήσει ως άμεσης απόδοσης και αποτελεσματικότητας μηχανισμός εμπορίας, προώθησης και προβολής αγροτικών προϊόντων και υπηρεσιών. Ιδιαίτερα μπορεί να συμβάλει στην προβολή και προώθηση αυθεντικών τοπικών και βιολογικών προϊόντων με χαρακτηριστικά ποιότητας, υγιεινής και επωνυμίας (ΠΟΠ, κ.ά.).
4. Μπορεί να προωθήσει νωπά η μεταποιημένα προϊόντα για την άμεση και διαρκή κάλυψη των αναγκών των επισιτιστικών τμημάτων ενός μεγάλου αριθμού επιχειρήσεων.
5. Μπορεί να συμβάλλει στη διάσωση και του ελληνικού τουρισμού, καθώς εμπλουτίζει το εθνικό τουριστικό βιομηχανικό προϊόν και με τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού, το καθιστά πιο ελκυστικό, περισσότερο διαφοροποιημένο και πιο ανταγωνιστικό στη διεθνή τουριστική αγορά. Συμβάλλει στη μετατροπή του τουρίστα σε ταξιδιώτη, περιηγητή και οδοιπόρου προσφέροντας τη δυνατότητα απόκτησης ενός μοναδικού βιώματος.
Μέσω του τουρισμού υπαίθρου ή αγροτουρισμού, αξιοποιούνται αποτελεσματικά και αναδεικνύονται σε πολύτιμους αναπτυξιακούς πόρους και σε συγκριτικά πλεονεκτήματα της ελληνικής υπαίθρου βασικά εγγενή χαρακτηριστικά της, όπως η κοινοτική δομή και παράδοση, η καθημερινή ζωή στα χωριά, η αυθεντικότητα, η ποιότητα, οι μορφές διατροφής, η πολιτιστική κληρονομιά, το φυσικό κάλλος, η βιοποικιλότητα. Η αναπτυξιακή σημασία αυτών των πόρων συνίσταται τόσο στη δυνατότητά τους να παράγουν οικονομική αξία στο πλαίσιο μιας πολιτικής αειφόρου εκμετάλλευσής τους, όσο και ως στοιχεία μιας ιδιαίτερης ταυτότητας που βασίζεται σε άλλες αξίες και άλλα πρότυπα ζωής και εργασίας, διαφορετικά απ’ αυτά των μεγάλων αστικών κέντρων.
Ο τουρισμός υπαίθρου ή αγροτουρισμός ενισχύει τον κοινωνικό ιστό, μέσω της συνέργιας και συνεργασίας μικρής κλίμακας διαφορετικών επιχειρήσεων που όλες μαζί δημιουργούν μια ενότητα και ένα τελικό προϊόν (παραδοσιακοί ξενώνες, αγροκτήματα, παραδοσιακές ταβέρνες, μικρά επισκέψιμα οινοποιεία, μικρά επισκέψιμα ελαιουργεία, χώροι μεταποίησης, φούρνοι, τυροκομεία, χώροι πώλησης με πιστοποιημένα βιολογικά τοπικά προϊόντα, τεχνήματα, χώροι τέχνης και πολιτισμού). Ο επισκέπτης έτσι αποκτά ένα ξεχωριστό βίωμα που τον ωθεί να αναζητήσει τη συνέχειά του στο χρόνο. Έτσι οι επισκέπτες μας αυξάνονται και έρχονται κατ‘ εξακολούθηση.
Για μας, ο τουρισμός υπαίθρου ή αγροτουρισμός είναι φιλοσοφία και τρόπος ζωής. Είναι η διάσωση της ταυτότητάς μας. Πιστεύουμε ότι προστατεύοντας το φυσικό τοπίο, τη βιοποικιλότητα, την αρχιτεκτονική μας κληρονομιά, προσφέροντας τοπικά βιολογικά προϊόντα εξαιρετικής ποιότητας, προβάλλοντας τις πολιτισμικές μας ιδιαιτερότητες, τον πλούτο της ιστορίας μας, την ελληνική φιλοξενία. Δημιουργείται έτσι ο «μύθος», άμεσα συνυφασμένος με την ταυτότητά μας, θεμέλιος λίθος για μια ουσιαστική αναπτυξιακή πρόταση, ικανή να μας οδηγήσει σε διέξοδο από τη σημερινή κρίση.

Γενικές Παρατηρήσεις επί του νομοσχεδίου

1. Η χωροθέτηση των επιχειρήσεων του τουρισμού υπαίθρου/Aγροτουρισμού σε οικισμούς με ενδιαφέροντα ιστορικά, αρχιτεκτονικά, πολιτισμικά στοιχεία, που μπορούν να αναπτύξουν σημαντική δραστηριότητα στον τουρισμό υπαίθρου και η ανάπτυξη του μοντέλου του μαζικού τουρισμού είτε βρίσκεται μακριά η δεν επηρεάζει.
2. Ο ιδιοκτήτης της επιχείρησης τουρισμού υπαίθρου/Ἄγροτουρισμού πρέπει να είναι αυτοαπασχολούμενος και να έχει ο ίδιος επαφή με τους πελάτες. Εναλλακτικά τη θέση του μπορούν να πάρουν άτομα της άμεσης οικογενείας του και συγγενείας α’ βαθμού.
3. Ο επιχειρηματίας στον Τουρισμό Υπαίθρου, να ασφαλίζεται στον ΟΓΑ αν δεν έχει άλλο ασφαλιστικό φορέα.
4. Μονάδα χαρακτηρισμένη ως τουρισμός υπαίθρου η αγροτουριστική, αν η δυναμικότητά της δεν υπερβαίνει τα δέκα (10) δωμάτια, να μην φορολογείται.
Αυτά ισχύουν για τις τέσσερις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες Γερμανία, Αυστρία, Γαλλία, Αγγλία, σύμφωνα με την πληροφόρηση που έχουμε από την EUROGITES, της οποίας είμαστε μέλη ως Σύνδεσμος Ενώσεων Αγροτουρισμού Ελλάδος.
5. Με Υπουργική απόφαση και σε συνεργασία με τους φορείς του Τουρισμού Υπαίθρου και Αγροτουρισμού να καθορίζονται τα ποιοτικά κριτήρια για την αξιολόγηση και μοριοδότηση της επιχείρησης Τουρισμού Υπαίθρου και Αγροτουρισμού που προτείνουμε να γίνει με ρόδια αντί για αστέρια ή κλειδιά. (Ποιοτικά κριτήρια όσον αφορά το περιβάλλον, την ενέργεια, αρχιτεκτονική, αισθητική, σύνδεση με τοπικά παραδοσιακά προιόντα, βιολογικοί λαχανόκηποι, bio-kouzina, βιολογικά προϊόντα, προϊόντα ΠΟΠ κ.ά.). Ειδικό Σήμα Τουρισμού Υπαίθρου είναι σήμα με ειδικό λογότυπο του ΕΟΤ με το οποίο πιστοποιείται ότι η συγκεκριμένη επιχείρηση πληροί τις ειδικές προϋποθέσεις του παρόντος\νόμου και προσφέρει ικανοποιητικό επίπεδο υπηρεσιών το οποίο αξιολογείται και κατατάσσεται σε κατηγορία με ρόδι ή στάχυ αντί κλειδί ή αστέρι.
6. Για να χαρακτηρισθεί μια επιχείρηση ως επιχείρηση Τουρισμού Υπαίθρου πρέπει να πληροί δύο ιδιότητες όπως αναφέρονται στο άρθρο 4. Εξαιρούνται οι αγρότες εφόσον μέσω της αγροτικής παραγωγής καλύπτουν τη δεύτερη δραστηριότητα.
Παράδειγμα 1. Επιχείρηση που διαθέτει μόνο ξενώνες, για να πάρει το σήμα τουρισμού υπαίθρου, πρέπει να προσφέρει ένα γεύμα π.χ. πρωινό, ή να διαθέτει εκθετήριο-χώρο πώλησης αγροτικών παραδοσιακών προϊόντων ή να προσφέρει μαθήματα τοπικής γαστρονομίας ή άλλες δραστηριότητες σύμφωνα με τα άρθρα του νόμου όπως θα διαμορφωθεί.
Παράδειγμα 2. Παραδοσιακή ταβέρνα, πέραν των προϊόντων από το καλάθι της περιφέρειας, πέρα από τη μικρή κλίμακα και την ενασχόληση του ιδιοκτήτη, να διαθέτει άλλη μία δραστηριότητα, όπως εκθετήριο παραδοσιακών προϊόντων ή κάποια από τις δραστηριότητες του άρθρου 4.
7. Συμφωνούμε με την μικρή κλίμακα των 40 κλινών, που είναι και το όριο που βάζει η ευρωπαϊκή νομοθεσία και τη θεωρούμε αδιαπραγμάτευτη. Για τον τουρισμό υπαίθρου και αγροτουρισμό σε κράτη, όπως η Γερμανία, Γαλλία, Αυστρία, Αγγλία κ.ά. είναι απαραίτητη προϋπόθεση ανάπτυξης ανθρώπινης επαφής ανάμεσα στον ιδιοκτήτη της επιχείρησης και τους επισκέπτες.
8. Να διατηρηθεί η μικρή κλίμακα σε όλες τις επιχειρήσεις που θα χαρακτηρίζονται ως τουρισμός υπαίθρου ή αγροτουρισμός, όπως ελαιουργεία, οινοποιεία, τυροκομεία, χώροι μεταποίησης, χώροι εστίασης, με τη λογική της αντιδιαστολής στη μεγάλη κλίμακα του βιομηχανικού μοντέλου ανάπτυξης.
9. Προκειμένου να καταστεί δυνατόν οι δραστηριότητες να συγκεντρώνονται σε μία ενιαία επιχείρηση χωρίς την ανάγκη έκδοσης πολλαπλών αδειών, με απαιτήσεις που δεν ανταποκρίνονται στο εύρος και το μέγεθός τους, προτείνεται η θεσμοθέτηση λειτουργίας της επιχείρησης τουρισμού υπαίθρου με τη λειτουργία επαγγελματικού κωδικού «επιχείρηση τουρισμού υπαίθρου» και μπορεί να χαρακτηρισθεί ως αγροτική επιχείρηση με ασφάλιση στον ΟΓΑ, η στο Ταμείο που επιθυμεί ο επιχειρηματίας.
10. Επιχείρηση Αγροτουρισμού είναι κάθε επιχείρηση Τουρισμού Υπαίθρου του άρθρου 4 του παρόντος νόμουμ η οποία παρέχει υπηρεσίες Αγροτουρισμού όπως αυτές εξειδικεύονται στο άρθρο 4. Ανήκει σε αγρότη ή αγρότες εγγεγραμμένους στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων ή το κεφάλαιό της ανήκει τουλάχιστον κατά 50% σε αγρότη ή αγρότες εγγεγραμμένους στο Μητρώο Αγροτών και Αγροτικών Εκμεταλλεύσεων η το κεφάλαιό τους προέρχεται τουλάχιστον κατά 50% από δραστηριότητα τουρισμού υπαίθρου και υποκατηγορία αγροτουριστική επιχείρηση, η οποία ορίζεται ως αγροτικό επάγγελμα του οποιου οι επιδευματίες εγγράφονται στο μητρώο αγροτών και αγροτικών εκμεταλλεύσεων.

Πηγή: www.rethnea.gr