Νέα θεραπεία-σοκ φέρνει η τρόικα

Σαρωτικές μεταρρυθμίσεις σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα θα ζητήσει το κλιμάκιο της τρόικας, καθώς η ανάκαμψη αργεί και τα νούμερα δεν βγαίνουν

Η άφιξη του κλιμακίου της τρόικας στην Αθήνα τη Δευτέρα δεν θα πραγματοποιηθεί μέσα στο καλύτερο δυνατό κλίμα. Οι οιωνοί είναι αν όχι κάκοι, τουλάχιστον αντιφατικοί και έχουν να κάνουν τόσο με το εάν αποτιμάται θετικά, σε Κομισιόν και ΔΝΤ, η μεταρρυθμιστική απόπειρα στην Ελλάδα όσο και με τον προβληματισμό που επικρατεί λόγω του εκτροχιασμού ενδεικτικών δημοσιονομικών μεγεθών. Ταυτόχρονα, η εμφάνιση ενδοκυβερνητικών διενέξεων προκαλεί δυσπιστία διεθνώς σε σχέση με την πολιτική βούληση που υπάρχει για τη θέσπιση και υλοποίηση νομοθετημάτων που θα αποτελέσουν πραγματική τομή, και τα οποία αποτελούν το σημαντικότερο όρο της τρόικας για τη εκταμίευση της επόμενης δόσης και τη σύναψη της νέας δανειακής σύμβασης.

Η κυβέρνηση ψήφισε τον προϋπολογισμό στη Βουλή με πλειοψηφία άνω των 4/5, εξασφάλισε πολιτική στήριξη στη Σύνοδο Κορυφής της Βρυξέλλες, δείχνει να απολαμβάνει αξιοσημείωτη δημοσκοπική αποδοχή, να μην έχει, τις επόμενες εβδομάδες, να αντιμετωπίσει ανοιχτά κοινωνικά μέτωπα και να μην πιέζεται χρονικά για την ολοκλήρωση της θητείας της, καθώς οι όποιες ενστάσεις υπάρχουν στο στρατόπεδο του κυβερνητικού συνασπισμού φαίνονται να διατυπώνονται υποτελώς, εφόσον η αναγκαιότητα να ψηφιστούν και να εφαρμοστούν άμεσα τα συμφωνηθέντα δείχνει να ηγεμονεύει κάθε υπόνοιας ότι πρόκειται για ένα σχήμα περιορισμένης ευθύνης.

Από την άλλη, ουδείς παραγνωρίζει ότι σε μια σειρά ζητημάτων και κρίσιμων μεγεθών η κατάσταση είναι οριακή. Έλλειμμα, ύφεση και γενικότερο δημοσιονομικό «διά ταύτα» δείχνουν προβληματικά, και η μικρή κάμψη του πληθωρισμού, που ανακοινώθηκε την Παρασκευή, δεν αρκεί για να αλλάξει το αρνητικό πρόσημο των αριθμών.

Η τρόικα κατανοεί ότι η φετινή δημοσιονομική προσαρμογή δεν είχε τα προσδοκώμενα αποτελέσματα. Το έλλειμμα οδεύει ολοταχώς 10% του ΑΕΠ, ουσιαστικά αμετάβλητο σε σχέση με το 2010. Η ύφεση τρομάζει, «γράφοντας» 5,5%, τα έσοδα παραμένουν προβληματικά με υστέρηση 2,7 δισ. ευρώ, και η μείωση των δαπανών απέχει από αυτό που περιγράφεται ως επίτευξη των στόχων.

Απαίτηση για επιπλέον μέτρα

Σε αυτό το έδαφος, είναι βέβαιο ότι η τρόικα θα απαιτήσει στο νέο μνημόνιο, το οποίο θα συνοδεύσει τη δανειακή σύμβαση των 130 δισ. ευρώ, να συμπεριληφθούν και οι παρεμβάσεις για το 2012 ώστε το έλλειμμα να υποχωρήσει στο 5,4% του ΑΕΠ, όπως προβλέπεται στον προϋπολογισμό.

Η επίτευξη αυτού του στόχου όμως συνεπάγεται και νέο πακέτο μέτρων, πλέον όσων έχουν ψηφιστεί, ετοιμάζονται να ψηφιστούν ή απλώς έχουν πιθανολογηθεί.

Το ύψος τους: Με μετριοπαθείς εκτιμήσεις και με βάση το καλό σενάριο, που δεν προβλέπει περαιτέρω δημοσιονομική επιδείνωση, υπολογίζονται σε τουλάχιστον 3 δισ. ευρώ.

Η σύνθεσή τους: Εφόσον η ύφεση είναι απαγορευτική για την αύξηση στα έσοδα, αυτά αναγκαστικά θα προέλθουν από το σκέλος των δαπανών.

Απολύσεις και ενιαίο μισθολόγιο στο Δημόσιο

Ελάχιστες ώρες πριν από την άφιξη της τρόικας, πληθαίνουν οι πληροφορίες και οι διαρροές, από εσωτερικό και εξωτερικό, για το τι θα απαιτήσει το κλιμάκιό της, σε επίπεδο νέων μέτρων:

Την άμεση μείωση του αριθμού των δημοσίων υπαλλήλων. Μετά την ομολογούμενη αποτυχία της εφεδρείας, είναι σίγουρο ότι θα ζητηθεί η απόλυση πολλών χιλιάδων υπαλλήλων, αφού στην πραγματικότητα καταλογίζεται στην κυβέρνηση ότι το τελευταίο δίμηνο ουσιαστικά δεν έδειξε την πόρτα της εξόδου από το Δημόσιο σε κανέναν, απλώς ώθησε στη συνταξιοδότηση νωρίτερα λίγες εκατοντάδες.

Τις απολύσεις θα διευκολύνει και το εσπευσμένο και εκτεταμένο λουκέτο σε φορείς του Δημοσίου, που η τρόικα ζητάει όλο και εντονότερο, ενώ περιθώριο ελιγμών σε αυτό το ζήτημα μάλλον δεν υπάρχει, καθώς βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα της τρόικας, που έχει καταστήσει πλέον σαφές ότι αποτελεί μία εκ των προϋποθέσεων για τη συνέχιση του δανεισμού, ενώ θεωρεί ότι οι όποιες συγχωνεύσεις υπήρξαν δεν βοήθησαν καθόλου στο μέτρο της μείωσης των υπαλλήλων. Η επακόλουθη κατάργηση φορέων και οργανικών θέσεων –που παρακάμπτει το σκόπελο της μονιμότητας που προβλέπει το Σύνταγμα– θα διευκολύνει αρκετά την απομάκρυνση αρκετών χιλιάδων εργαζόμενων στο Δημόσιο.

Την εφαρμογή του ενιαίου μισθολογίου σε όλες τις κατηγορίες, να μην υπάρχουν δηλαδή ειδικές μισθολογικές κατηγορίες. Να συμπεριληφθούν δηλαδή γιατροί, δικαστικοί, ένστολοι. Αν το μέτρο επεκταθεί, θα αφορά ακόμη 200.000 υπαλλήλους.

Νέο ασφαλιστικό

Εκ των ων ουκ άνευ και οι περικοπές στις συντάξεις. Η τρόικα θέτει θέμα βιωσιμότητας, το οποίο παραδέχεται και το ΥΠΕΚΑ. Σε συνδυασμό με το PSI, που θα περιορίσει σημαντικά τα αποθεματικά των Ταμείων και τη δεδηλωμένη πρόθεση της κυβέρνησης να περιορίσει την κρατική χρηματοδότηση σε αυτά, οδηγούν μαθηματικά στην απόφαση για οριζόντιες περικοπές στις συντάξεις που κατά μέσο όρο θα κυμανθούν γύρω στο 15-20%.

Ούτε βέβαια αυτή η περικοπή φτάνει για να καταστούν βιώσιμα τα Ταμεία, έστω και μεσοπρόθεσμα. Η μείωση του εφάπαξ και η συγχώνευση των φορέων παροχής επικουρικής σύνταξης δίνει μια πολύ μικρή ανάσα. Εισφοροδιαφυγή, μείωση του αριθμού των ασφαλισμένων και αδυναμία είσπραξης οφειλών πιέζουν για περαιτέρω παρεμβάσεις.

Πρώτο μέτρο που εξετάζεται είναι η συρρίκνωση των φαρμακευτικών δαπανών και των εξόδων περίθαλψης όλων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και περίθαλψης.

Το εύρος των αλλαγών σε αυτό το σκέλος θα συνεξεταστεί σε σχέση με τη μείωση και άλλων παροχών. Η κυβέρνηση προσδοκά ετήσια εξοικονόμηση 9 δισ. ευρώ από παρεμβάσεις σε βοηθήματα και επιδόματα.

Αλλαγές στα εργασιακά

Αν τα παραπάνω μέτρα φέρουν το στίγμα του «υφεσιακού», η πρόταση της τρόικας για την επιστροφή στην ανάπτυξη περνάει και από τις αλλαγές στο εργασιακό, που θεωρείται βαρίδι, καθώς δεν προωθούν την ευελιξία στην αγορά εργασίας. Πληροφορίες κάνουν λόγο ότι προτεραιότητα της τρόικας είναι η προώθηση δέσμης μεταρρυθμίσεων που θα αφορούν το εύρος των συλλογικών συμβάσεων, καθώς καταλογίζεται ότι μέχρι τώρα «δεν έχουν αφεθεί να προχωρήσουν ελεύθερα οι διαπραγματεύσεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων», ενώ η ισχύς ορισμένων κλαδικών συμβάσεων θεωρείται ότι δεν επιτρέπει τη γενίκευση των επιχειρησιακών. Αναμένεται μάλιστα να εξετάσει και ειδικά κατά πόσον έχουν ενσωματωθεί στην αγορά εργασίας οι νέες επιχειρησιακές συμβάσεις που ψηφίστηκαν προ μηνός.

Ένα από τα θέματα που θα τεθούν θα είναι η μείωση των εργοδοτικών εισφορών που καταβάλλονται υπέρ του ΟΕΚ και της Εργατικής Εστίας , αλλά και των ασφαλιστικών εισφορών. Επίσης, θα ζητηθεί και η ακύρωση της αύξησης ύψους 1,6% που προέβλεπε η ΕΓΣΣΕ, η οποία υπογράφηκε το καλοκαίρι του 2010.

«Δεν αποκλείουμε νέα μέτρα»

Από τη συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε στις Βρυξέλλες, ο Λουκάς Παπαδήμος τόνισε ότι αν τα μέτρα για το 2013 και 2014 που θα εξεταστούν κατά την ολοκλήρωση του επόμενου προγράμματος, εφαρμοστούν με αποτελεσματικότητα δεν είναι αναγκαία η λήψη νέων μέτρων. Σε αντίθεση περίπτωση, δεν απέκλεισε το επόμενο έτος την πρόβλεψη πρόσθετων ρυθμίσεων.

Όπως σημειώνουν με νόημα αρκετοί, για το 2012 είναι πολύ δύσκολο η ύφεση να περιοριστεί στο 2,8%, ενώ με την επίσημη ανεργία να ξεπερνάει με άνεση το 18% το επόμενο διάστημα –και ό,τι αυτό συνεπάγεται για τα δημοσιονομικά– θεωρείται απίθανο να μη ζητηθεί η λήψη και άλλων μέτρων. Το εάν αυτά θα είναι όσα θα προτείνει η τρόικα από Δευτέρα ή ορισμένα θα παραπεμφθούν για αργότερα, σχετίζεται τόσο με τον χρονικό ορίζοντα της θητείας της κυβέρνησης Παπαδήμου όσο και με την προθυμία των συμμετεχόντων σε αυτή.

Αυτά τα μέτρα ποιος θα τα ψηφίσει;

Το τι θα προσδιοριστεί ως απολύτως επείγον να ψηφιστεί και να εφαρμοστεί θα επανακαθορίσει και το εύρος του εύλογου βίου της κυβέρνησης συνεργασίας. Αντίστροφα διατυπωμένο, η οπτική του κάθε εταίρου της κυβέρνησης για το τι –από όσα συμφωνήθηκαν πριν από την ορκωμοσία του Λ. Παπαδήμου– εμπίπτει στη δικαιοδοσία της, σε συνδυασμό και με την αντοχή που θα επιδείξει στις πιέσεις της τρόικας για άμεση προώθηση αλλαγών, θα κρίνει και το ποια μέτρα θα ψηφιστούν πριν από τις εκλογές.

Σε αυτό το σημείο, το μεγαλύτερο πρόβλημα το έχει η Νέα Δημοκρατία. Η Ρηγίλλης θέλει να αποφύγει το να χρεωθεί την ψήφιση αντιδημοφιλών μέτρων λίγους μήνες πριν από τις εκλογές. Διακηρύσσει ότι δεν επιθυμεί τη λήψη περαιτέρω αποφάσεων από το σημερινό κυβερνητικό σχήμα. Ωστόσο, εξετάζει και το ενδεχόμενο, ζυγίζοντας και το πολιτικό κόστος, ως κυβέρνηση μετά τις εκλογές να μπορεί να διαπραγματευτεί και λιγότερα μέτρα και από καλύτερες θέσεις, αφού ήδη ο Λ. Παπαδήμος θα έχει ψηφίσει τα περισσότερα κατά τη διάρκεια της θητείας του, και όσα από αυτά θα πρέπει να τα εφαρμόσει ο Α. Σαμαράς, να τα χρεώσει στον προκάτοχό του.

Αντίθετο είναι το κλίμα στο ΠΑΣΟΚ. Στελέχη της κυβέρνησης επενδύουν στην παράταση του κυβερνητικού έργου και στη νομοθέτηση όσο το δυνατών περισσότερων μέτρων από την τωρινή κυβέρνηση. Αφενός έτσι, θεωρούν ότι επιμερίζεται το πολιτικό κόστος στο σύνολο των συμμετεχόντων σε αυτή, αφετέρου κερδίζεται κρίσιμος πολιτικός χρόνος για την επόμενη μέρα του ΠΑΣΟΚ ή τη διαμόρφωση νέων πολιτικών σχηματισμών.

Η νομιμοποίηση δεν είναι απεριόριστη

Εν τέλει, στον κυβερνητικό συνασπισμό γνωρίζουν ότι τα όρια της πολιτικής και κοινωνικής νομιμοποίησης της δυνατότητας του Λ. Παπαδήμου να προχωρήσει σε σαρωτικές μεταρρυθμίσει είναι ευάλωτα και ευμετάβλητα, ειδικά σε μια περίοδο που κρίσιμοι κοινωνικοί δείκτες επιδεινώνονται. Τα ασφυκτικά όρια που αναμένεται να θέσει η τρόικα και το ελάχιστο περιθώριο πολιτικής διαπραγμάτευσης που έχει η κυβέρνηση προμηνύουν ότι η επίσπευση των αλλαγών είναι η επιλογή που θα προκριθεί, αν όχι ως η μόνη πραγματικά διαθέσιμη, τουλάχιστον ως αυτή που θα επιταχύνει τις εξελίξεις και θα οδηγήσει ενδιάμεσες τοποθετήσεις και δεύτερες σκέψεις –που διατυπώνονται στο εσωτερικό και των δύο κομμάτων– να αποσαφηνιστούν σε ξεκάθαρες θέσεις «ναι» ή «όχι» για το περιεχόμενο και την έκταση των μεταρρυθμίσεων.

Πηγή: www.thepressproject.gr